Sunday, November 18, 2007

Özgürlük Kapanı


Akıl Oyunları adlı filmi seyretmiş miydiniz? Amerikalı ünlü matematikci John Nash' in gerçek hayat hikayesi. Ben izlemiş ve çok beğenmiştim. Yönetmenlerin pazarlama kaygısı gerekçesiyle olayları çarpıttığını, hasıraltı etttiğini bilmeme rağmen, gerçek hayat ve olaylara ait filmler, kurgu filimlere göre daha çok ilgimi çeker her zaman. Filmde baş rolü Russell Crowe oynuyordu ve yanlız aksiyon filmlerinde değil, psikolojik filmlerde de gayet başarılı olduğunu göstermişti. Filmde dahilik derecesinde zeki ama aynı zamanda psikolojik sorunları olan ve halüsinasyonlar gören matematik profesörü John Nash' in hayatı yine onun kendi gözünden anlatılıyordu ve yönetmenin ustalığı sayesinde izleyici neyin gerçek neyin düş ürünü olduğunu anlamakta zorluk çekiyordu; tıpkı John Nash gibi.

Filmi uzun uzadıya anlatmak istemiyorum ama izleyenler hatırlayacaktır; filmin sonlarına doğru John Nash' a Nobel ödülü veriliyordu. Psikolojik sorunları ve halüsinasyonları ile hayli badireler atlatan ve sonunda rahatsızlığı ile ilgili kontrolü eline alan John Nash' ı izlerken takdir etmiştim ama Nobel almasını gerektiren nedeni filmde anlıyamamıştım. Ta ki aşağıdaki linkteki belgeseli dinleyinceye kadar. Bu ses belgeselinde John Nash'in paranoyak kişiliği ile matematik dehasının birleşimi sonucu ortaya attığı ve bir şekilde ispatladığı "Oyun Kuramı" adlı teori anlatılıyor. Bu kurama göre eğer ilişkide bulunduğumuz her insanı bizim için potansiyel bir tehlike sayarsak ve aynı zamanda biz de onları potansiyel tehlike olarak görürsek, yani tüm ilişkilerimizi güvensizlik temeli üzerine inşa edersek, bu paronoyak yaklaşımdan uyum içinde yaşayan bir toplum doğar. İşte John Nash meğer bu tuhaf kuramı sayesinde Nobel almış. Şimdi şöyle sorabilirsiniz: Her ne kadar kendince ispatlamış olsa da, böylesine subjektif ve hatta biraz da hastalıklı kokan bir kuram için John Nash'a neden Nobel ödülü layık görülmüş?

Cevabı merak edenlere, yeni dünya düzeni hakkında biraz daha farkındalık kazanmak isteyenlere işte BBC Türkçe servisinin hazırladığı Özgürlük Kapanı belgeseli

http://www.bbc.co.uk/turkish/specials/1518_trap